De recente hittegolf bewees eens te meer dat we in Nederland de risico’s van hitte flink onderschatten. Risicodeskundige Raymond van der Heide geeft tips hoe je het hoofd (en je machines!) koel kan houden.
Het was een paar weken geleden opeens een hot item: het Nationaal Hitteplan. Dit plan geeft aan welke organisatie waarvoor verantwoordelijk is tijdens een hittegolf. Aanhoudend warm weer vormt nu eenmaal een gezondheidsrisico voor met name ouderen en jonge kinderen.
Hitterisico’s onderschat
Verstandig dus, zo’n plan. Maar heeft u ook iets dergelijks in uw bedrijf? Wat zijn de risico’s als u of uw werknemers moeten werken in langdurige hitte? En wat doe je met machines en materialen?
Mijn ervaring is dat hier in veel bedrijven te makkelijk over wordt gedacht. Van hitte hebben wij toch zelden last? Als we in de zomervakantie ‘de zon willen opzoeken’, reizen we niet voor niets af naar het zonnige zuiden. Dat cliché moeten we echter bijstellen: volgens het KNMI zullen er in Nederland de komende jaren vaker hittegolven voorkomen. Met alle risico’s van dien.
Eerder moe, sneller fouten
Aanhoudende warmte zorgt ervoor dat mensen minder alert en sneller vermoeid zijn. En dan liggen fouten op de loer. Zeker aan het eind van een hete dag. Volgens de ARBO-wet mag de temperatuur op het werk ‘niet schadelijk zijn voor de gezondheid van werknemers’. Als uiterste grens geldt een gevoelstemperatuur van 40 graden.
Het kan slim zijn om een tropenrooster in te voeren; zo liet de gemeente Amsterdam de vuilnismannen tijdens de hittegolf twee uur eerder beginnen.
Andere tips voor op de werkvloer: probeer zwaar intensief werk te verminderen of uit te stellen; neem zo mogelijk vaker pauze en neem pauzes zoveel mogelijk in een koele ruimte; drink voldoende en denk aan extra zout; draag luchtige kleding, het liefst van katoen; bedek hoofd en nek.
Totaal verbrand
De effecten van hitte variëren uiteraard per branche. In de industrie en de landbouw is de impact vaak groot. Dat geldt ook als je werkt in de horeca, bij de plantsoenendienst of in een verpleeghuis. Ik leerde zelf een goede les toen ik twintig jaar geleden als uitzendkracht op een tropische dag een droogdok schoonbikte. Ik verbrandde enorm. De les: had mijn werkgever mij destijds maar beter geïnformeerd en beschermd.
Tip: weet wie er in uw bedrijf snel last krijgt van de hitte, bijvoorbeeld door overgewicht of medicijngebruik; maak werknemers bewust van de symptomen van oververhitting; train BHV-medewerkers in eerste hulp bij warmte; plaats extra watertappunten in het bedrijf en schaf desgewenst extra ventilatoren aan; zorg dat werknemers elkaar goed in de gaten houden.
Stilstand in machinepark
In fabriekshallen loopt de temperatuur vaak extra sterk op omdat bepaalde productieprocessen nou eenmaal warmte nodig hebben, denk aan bakkerijen en poedercoatbedrijven. Een belangrijk hitterisico is dan ook de uitval van machines met bedrijfsstilstand tot gevolg.
Een bekend voorbeeld is de (vracht)auto die onvoldoende koelt, waarna de motor ’overkookt’. Dergelijke schades lopen al snel flink in de papieren. Tips: zet warmteproducerende apparaten (computers, ovens) waar mogelijk uit of in een aparte ruimte. Pas zonwering toe – buitenzonwering is effectiever dan binnenzonwering – en plaats extra airconditioners en/of ventilatoren.
Airco kapot, operatiekamer buiten gebruik
Ook de airco kan het begeven. Tijdens een hittegolf draait die immers overuren. Zo waren zeven van de acht operatiekamers van een ziekenhuis tijdens de recente hittegolf tijdelijk buiten gebruik, omdat een koelmachine het had begeven. Tientallen operaties moesten hierdoor worden verzet. Gevolg: irritaties bij patiënten, en zowel imagoschade als financiële schade voor het ziekenhuis.
De brug blijft dicht
Buiten geldt dat bruggen en andere stalen bouwwerken kunnen uitzetten tijdens zeer warme dagen. Daar zijn ze op gebouwd, maar soms gaat dat toch mis. In het verleden liep de draaibrug in de Afsluitdijk geregeld vast. En tijdens de recente hittegolf ging een brug in Beek en Donk enkele uren niet meer open. Natspuiten, de gebruikelijke remedie, hielp niet; pas nadat er een stuk van de brug was afgeslepen, waren de verkeersproblemen voorbij.
Uiteraard zorgt dergelijk oponthoud voor de nodige schade, bijvoorbeeld bij transporteurs. Planners van transportbedrijven kunnen hierop anticiperen door de chauffeurs op tropische dagen een andere, ‘brugloze’ route te laten rijden. En ProRail maaide tijdens de hittegolf preventief een flink aantal kurkdroge spoorbermen om bermbrand te voorkomen.
Van broei naar brand
Een ander fenomeen wat kan optreden bij langdurige hitte is broei. Hierbij loopt de temperatuur in een hoop plantaardig materiaal sterk op door de activiteiten van micro-organismen zoals bacteriën. Hierdoor kan brand ontstaan.
Ook ‘chemische broei’, denk aan een hoop poetsdoeken met olie, zorgt voor een chemische reactie en daarmee voor brandrisico. Naast broei is ook bliksem, waarmee Nederlandse periodes van hitte meestal abrupt worden afgesloten, een bekend en risicovol verschijnsel.
Kortom, wacht niet langer met het opstellen van uw eigen hitteplan-op-maat!
Raymond van der Heide is risicodeskundige van Interpolis. In een reeks bijdragen laat hij bedrijven zien hoe ze doordacht kunnen omgaan met risico’s. Interpolis is partnerexpert van Z24.
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl